Wzorcowanie przyrządów pomiarowych

Wzorcowanie przyrządów pomiarowych to wszystkie działania mające na celu ustalenie tego, jaka jest relacja pomiędzy wartościami wielkości mierzonej, które to zostają wskazane przy pomocy przyrządów pomiarowych, a określonymi wartościami wielkości fizycznych, które są realizowane za pomocą wzorca jednostki miary, razem z określeniem tego w jakim stopniu pomiar ten jest niepewny.

W najmniej skomplikowanych przypadkach jest to zatem określenie różnicy między tym co pokazuje przyrząd wzorcowy, a tym jakie wskazanie zostanie pokazane na przyrządzie wzorcowym. Uwzględniając przy tym niepewność pomiaru, który został wykonany dzięki przyrządowi wzorcowemu.

Kto w naszym kraju wykonuje czynność wzorcowania przyrządów pomiarowych?

– organy administracji miar, czego podstawę stanowi ustawa o miarach
– laboratoria wzorcujące akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA) – w tym przypadku podstawą jest norma PN-EN ISO 17025, jak również stosowne ustawy o systemie oceny zgodności
– nieakredytowane laboratoria wzorcujące i osoby użytkujące przyrządy pomiarowe – podstawą jest wówczas ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Dzięki wzorcowaniu, możliwe jest stwierdzanie jaka jest kondycja metrologiczna przyrządu, który jest poddawany wzorcowaniu. W ten sposób określa się to czy można przy jego pomocy wykonywać pomiary, albo też zaświadcza się, iż spełnia on konkretne wymagania metrologiczne.

Otrzymany w ten sposób wynik zostaje potwierdzony stosownym świadectwem wzorcowania, który poświadcza, iż dany przyrząd faktycznie spełnia wymagane właściwości metrologiczne. Oznacza to, że wyniki wykonywanych na nim pomiarów są należyte oraz wiarygodne.

W tym momencie, nie ma jakichkolwiek przepisów, które wedle prawa określały by jak często powinno być wykonywane wzorcowanie.

Norma ISO 9001 stanowi, że w sytuacjach, gdy konieczne jest zagwarantowanie rzetelnych wyników, przyrządy do pomiaru trzeba wzorcować, czy też sprawdzać, w określonych przedziałach czasowych.

Z kolei w normie ISO 22000 istnieje zapis o tym, iż przyrządy do wykonywania pomiarów oraz stosowane metody, należy kalibrować oraz sprawdzać w zaplanowanych przedziałach czasowych.

To użytkownik przyrządu pomiarowego ustala zatem moment kolejnego wzorcowania.

Zazwyczaj, przynajmniej raz do roku wzorcowane są te przyrządy, które są przenośne, mogą być narażone na wstrząsy, posiadają regulatory mechaniczne albo elektryczne oraz te, które są wykorzystywane często lub w trudnych warunkach. Co 2-3 lata można natomiast wzorcować przyrządy bez regulacji, które nie są zbyt często używane, albo przechowuje się je w warunkach laboratoryjnych.

W sytuacji, kiedy nastąpi uszkodzenie przyrządu pomiarowego, albo występuje podejrzenie, że otrzymywane za jego pomocą wskazania nie są wiarygodne, świadectwo wzorcowania traci swoją ważność.

Najczęściej stosowane wzorcowane przyrządy pomiarowe, które mierzą temperaturę, ciśnienie oraz wilgotność to termometry szklane laboratoryjne, manometry kontrolne do prób ciśnieniowych oraz termo higrometry, które wskazują temperaturę oraz wilgotność danego otoczenia.